4-5 Yaş Bilişsel Gelişimi Destekleyen Oyunlar

Akıldan Tutulan Nesneyi Tahmin Etme: Yetişkin aklından bir nesne tutar ve çocuğun bu nesneyi tahmin etmesi için yavaş yavaş çeşitli ipuçları söyler.

Örneğin aklınızdan “elma” tuttuysanız çocuğa “Bu bir meyvedir.” “Yuvarlaktır.” “Kırmızı, yeşil ya da sarı olabilir.” “Serttir.” gibi ipuçlarıyla elmayı bulması için yardımcı olursunuz. Çocuk da aynı şekilde aklından bir kelime tutup yetişkine ipuçları verebilir.

(Oyunun çocuğunuza zor geldiğini düşünürseniz bulunduğunuz odadan bir nesne tutma kuralı getirerek oyunu kolaylaştırabilirsiniz.)

Duyu Oyunu: Çocuktan 5 duyuya yönelik (görme, koklama, dokunma, işitme, tatma) istenen sayıda kavram bulması istenir. Örneğin 3 tane koklayabileceğimiz, 3 tane dokunabileceğimiz şey söyle.

Oyuna zorluk katmak için belirli bir yerde bulunan şeyler söylemesini isteyebilirsiniz. Örnek:

“Bu odada bulunan 2 tane koklayabileceğimiz şey, 3 tane duyabileceğimiz şey söyle.”

“Ormanda bulunan 3 tane dokunabileceğimiz, 3 tane duyabileceğimiz, 3 tane koklayabileceğimiz, 3 tane görebileceğimiz şey söyle.”

*Çocuk da benzer soruları size sorabilir.

Kategori Oyunu: Aile üyeleri ile birlikte bir kategori belirlenir. (meyve, sebze, meslek, taşıtlar, hayvanlar, renkler gibi) Seçilen kategoriye ait herkes sırayla bir kelime söyler.  Daha önce söylenen bir kelimenin tekrar edilmesine ya da yeni kelime bulamayan biri olana kadar oyun devam eder. Söylenmiş bir kelimeyi söyleyen ya da yeni kelime 

bulamayan kişi yanar ve yeni kategoriyi belirler.

Aynısını Bulma: Küçük kağıtlara/plastik tabaklara her şekilden iki tane olacak şekilde çizim yapılır. (Oyunun bu hazırlığını çocuğunuzla birlikte yapabilirsiniz.) Bu şekiller her şey olabilir yeter ki aynı resimden iki tane olsun. Yaklaşık 6 çift şekil yeterli olacaktır, çocuğunuz oyuna alıştıkça ve akılda tutma becerisi geliştikçe sayıyı arttırabilirsiniz.

Hazırlanan kağıtlar/tabaklar karışık bir sırayla ters şekilde masaya dizilir ve katılımcılar sırayla iki kağıt/tabak açarak aynı şekilleri bulmaya çalışır. Eğer açılan iki kağıt/tabak aynı şekil ise bulan kişi açtığı kağıtları kazanır, eğer farklı şekildeler ise aynı yerlerinde tekrar ters çevrilir ve oyun devam eder.

Oyunun mantığı daha önce açılıp kapatılan kağıtların/tabakların akılda tutularak eşlerin bulunmasıdır.

Değişikliği Bul: Çocuktan size dikkatle baştan aşağı bakması istenir. Az sonra gözlerini kapatacağı ve gözleri kapalıyken üzerinizde bir değişiklik yapacağınız ve ondan da gözlerini açıp değişikliği bulmasını isteyeceğinizi söyleyin.

Yetişkin: “Şimdi bana dikkatle bak, her yerime bak, saçıma, kıyafetime, ayaklarıma, ellerime. Birazdan sen gözlerini kapatacaksın ve ben üzerimde değişiklik yapacağım. Sonra gözlerini açmanı ve ne değişiklik yaptığımı bulmanı isteyeceğim. Hadi baktıysan gözlerini kapatabilirsin, ben aç diyene kadar açma.”

Saçınızın yönünü değiştirmek, toplamak, topluysa açmak, çorabınızı çıkarmak, üzerinize hırka giymek, parmağınızdaki yüzüğün yerini değiştirmek, gözlük takmak/çıkarmak gibi değişiklikler yapabilirsiniz.

Değişikliklerin başlangıçta çok bariz ve net olmasını tavsiye ederim. Böylelikle oyun daha komik hale gelecektir. Dilerseniz yüzünüzü bile boyayabilirsiniz. Eğlendikçe yavaş yavaş zorluğu artırıp çocuğunuzu mücadeleye sokabilirsiniz.

Oyunun karşılıklı olması da önemlidir. O nedenle sizin de çocuğunuza bakıp gözlerinizi kapatıp değişiklik yapmasını istemeniz gerekir.

Gözlerini Kapat ve Tarif Et: Çocuktan önce dikkatle odaya bakması ve sonra gözlerini kapatması istenir. Gözleri kapalı çocuğun odayı eşyaların detaylarıyla tarif etmesi istenir.

Örnek: “Kapının yanında yeşil bir masa ile sandalye var, masanın üzerinde duvarında bir resim çerçevesi var, televizyon masanın tam karşısında, televizyonun etrafında sarı koltuklar var.”

Alternatif olarak odayla direkt ilişkili sorular sorulabilir.

Örnek: (Çocuk gözlerini kapattıktan sonra.) “Oturduğun koltuk ne renk?”

“Tam karşındaki duvarda neler asılı?”

“Masanın etrafında kaç tane sandalye var?”

*Bu oyunu farklı ortamlarda da oynayabilirsiniz. Odaya bakmak yerine belirli bir kişiye, resme, sokağa bakması da istenebilir.

Sayı/Kelime Tekrarı: Çocuğunuza “Sana şimdi 2 sayı söyleyeceğim, söylediklerimi aynı sırayla bana tekrar edeceksin.” deyin ve yavaş bir şekilde 2 tane rakam söyleyin ve tekrar etmesini bekleyin.

2 sayı ile oyuna alıştıktan sonra çocuğunuz yapabildiği sürece 3 sayı, 4 sayı söyleyerek devam edebilirsiniz.

Sayılarla yapabileceğiniz gibi kelimelerle de tekrar oyunu oynayabilirsiniz. “Sana iki kelime söyleyeceğim söylediğim kelimeleri aynı sırayla bana tekrar edeceksin.”

Düz tekrarlarda başarılı olduktan sonra oyunu zorlaştırmak için 2’li ve 3’lü sayı/kelime grupları için tersten tekrar isteyebilirsiniz.

Örnek: “Sana 2 sayı söyleyeceğim fakat sen bu sefer bana tersten tekrar edeceksin, yani ben sana 2-3 dediğimde sen bana 3-2 diyeceksin. 1-5-8 dediğimde ise 8-5-1 diyerek sondan başa doğru tekrar edeceksin. Tamam mı? Hadi deneyelim.”

Ters tekrar bazı çocuklar için zor olabilir, o nedenle deneme turlarıyla alışmasını sağlayabilirsiniz.  

Aklında Tut ve Çiz: Bir kağıda daire, kare ve üçgenler birbiri içine farklı şekillerde çizilir.

Örnek: Karenin içine daire, daire içine üçgen veya kare ile daire kesişecek şekilde yanına da üçgen.

Çocuğun bu şekli 10 saniye incelemesi için izin verilir. Daha sonra kağıt kapatılarak aynısını kendi kağıdına çizmesi istenir.

*Diğer oyunlarda olduğu gibi bu oyunda da çocuğunuzun sizin için şekiller çizmesine ve sizi mücadeleye sokmasına imkan vererek karşılıklı oynayabilirsiniz.

Bardak Kulesi: Yetişkin çocuğa birlikte karton bardaklardan kule yapacaklarını söyler. İlk sıra için yaklaşık 10 adet karton bardağı birbirine değecek şekilde yan yana dizin. Bu ilk sıranın üzerine iki bardağın ortasına tekrar bardak gelecek şekilde yaklaşık 8 bardak dizin. Üçüncü sıraya yaklaşık 6 bardak dizin. Bu şekilde tek bardağa ulaşana kadar yukarı doğru kulenizi oluşturmaya devam edin. Bu kulenin yapımı sırasında yavaş hareketlerde bulunması için çocuğunuzu destekleyin, sırayla bir siz bir o bardak koyabilir. Kuleyi son haline getirene kadar birkaç kez baştan başlamanız gerekse de yıkılan kuleleri başarısızlık olarak değil gülerek karşılayın ki çocuğunuzun bu keyifli oyunu oynarken kötü hissetmesini istemeyiz.

Kuleyi tamamladıktan sonra çocuğunuzun belirli bir uzaklıktan hedef alarak ufak bir top ile kuleyi tamamen yıkmasını isteyebilirsiniz. Eğer aileniz için keyifli ve eğlenceli olacağını düşünürseniz kuleleri tekrar tekrar yapıp yıkmak çocuklar için her zaman çok eğlencelidir.

Sayı ve Hareket Oyunları: 9 adet A4 boyutundaki kağıda tek tek 1’den 9’a kadar rakamları yazıp kağıtları yere yapıştırarak ev içerisinde sek sek oynayabilirsiniz.

Bu kağıtlarla yapabileceğiniz bir diğer oyun yetişkin ve çocuğun sırayla birbirlerine hangi

sayıdaki kağıda hangi elini/ayağını koyacağını söyleyeceği eğlenceli bir oyundur. 

Örneğin; “Bir ayağını 3’e, bir ayağını 5’e, bir elini 4’e, diğer elini de 2’ye koy.”